Odstępstwo rolne jest związane z ochroną prawną odmian roślin. Jeśli dana odmiana jest objęta ochroną wyłącznego prawa , to tylko ten hodowca lub osoba, firma, posiadająca jego zezwolenie- licencję, ma prawo wytwarzać, rozmnażać, przygotowywać do rozmnażania, oferować do sprzedaży, sprzedawać lub zbywać w inny sposób, eksportować , importować i przechowywać materiał siewny tej odmiany. Dla rolnika oznacza to, że odmianę prawnie chronioną może wysiewać tylko jako materiał kwalifikowany, a jedyny wyjątek stanowi właśnie odstępstwo rolne.
Z tego obowiązku zwolnione są gospodarstwa rolne, których posiadana powierzchnia gruntów rolnych nie przekracza 10 ha.
Opłatę za skorzystanie z odstępstwa rolnego odmian chronionych na poziomie krajowym należy uiścić w terminie 30 dni od daty siewu/sadzenia.
Opłatę za skorzystanie z odstępstwa rolnego odmian chronionych na poziomie wspólnotowym niezwłocznie, a najpóźniej do 30 czerwca roku, w którym siew ze zbioru miał miejsce.