Rynek ziemniaków w UE i Polsce – październik 2019

SYTUACJA NA RYNKU UE

Po tygodniach upałów i suchej pogody na przeważającym obszarze północnej Europy, na przełomie września i października wystąpiły intensywne opady deszczu zatrzymując zbiory. Deszcz nie doprowadzi do dużego wzrostu roślin, ponieważ większość roślin została wypalona, ale powinien zmiękczyć gleby i ułatwić wykopki.

Średni poziom cen ziemniaków do przetwórstwa spożywczego najpopularniejszej w Belgii odmiany w pierwszych dniach września oscylował w przedziale 100-120 EUR/t, podczas gdy w analogicznym okresie ubiegłego roku wynosiły średnio ok. 275 EUR/t. Obiektywnym potwierdzeniem oczekiwania wysokich zbiorów ziemniaków w Europie Zachodniej jest relatywnie niski, w porównaniu z minionym sezonem, poziom cen kontraktów futures EEX z dostawą na kwiecień i czerwiec 2020 r. (135 EUR/t z dnia 3 września 2019 r)., wobec notowanych przed rokiem 310-320 EUR/t.

We Francji ziemniaki jadalne najbardziej popularnych, tańszych odmian, w zależności od wielkości bulw i wielkości opakowania, na początku września kosztowały od 290 do 420 EUR/t i były nieznacznie (o 2-3%) tańsze niż przed rokiem, ale w odniesieniu do analogicznego okresu 2017 r. był to poziom wyższy blisko 2-krotnie. Ziemniaki typu premium (odmiany Agata, Charlotta i Various) w opakowaniach 2,5 i 10 kg kosztowały podobnie jak przed rokiem (od 770 do 810 EUR/t), podczas gdy dwa lata temu ich ceny kształtowały się w przedziale 410-430 EUR/t).

Ceny ziemniaków konsumpcyjnych na rynku niemieckim na przełomie sierpnia i września obniżyły się do 200-210 EUR/t, wobec ok. 350 EUR/t przed miesiącem i ok. 232 EUR/t w analogicznym okresie ubiegłego roku. W ciągu miesiąca przewidywany jest dalszy ich spadek do 160-190 EUR/t. Obecne ceny ziemniaków do przetwórstwa spożywczego oscylują w przedziale 100-125 EUR/t, a w dalszej części sezonu (listopad-czerwiec) przewidywany jest ich wzrost do 130-170 EUR/t.

Po tygodniach upałów i suchej pogody na przeważającym obszarze północnej Europy, na przełomie września i października wystąpiły intensywne opady deszczu zatrzymując zbiory. Deszcz nie doprowadzi do dużego wzrostu roślin, ponieważ większość roślin została wypalona, ale powinien zmiękczyć gleby i ułatwić wykopki.

Stosunkowo suchy rok spowodował straty w plonach, w szczególności w Belgii i Niemczech. Wprawdzie plony ziemniaków w Belgii są o ponad 10% wyższe niż w ubiegłym roku, ale o 12% niższe niż średnia długoterminowa. Przy założeniu średniej wydajności ziemniaków w Belgii wynoszącej 44 t/ha, kraj ten wyprodukował 4,75 mln t ziemniaków konsumpcyjnych z rekordowych 97,4 tys. ha. To o 36% więcej niż w ubiegłym roku, ale o 0,36 mln t, czyli o 7,0% mniej niż w 2017 r. Według szacunków organizacji przetwórczej Belgapom w Belgii w minionym sezonie przetworzono 5,1 mln t ziemniaków. Import wyniósł 2,7 mln t ziemniaków, o 25% więcej niż w poprzednich 12 miesiącach. Ponad 55% całości pochodziło z sąsiedniej Francji. W bieżącym sezonie popyt na import może nie być tak silny, ale nadal będzie znaczący.

Według Niemieckiego Ministerstwa Rolnictwa zbiory ziemniaków w tym kraju wynoszą 10,4 mln t, natomiast AMI (Agrarmarkt Informations-Gesellschaft mbH) szacuje je na 10,7 mln t, wobec 8,76 mln ton w 2018 r. Ceny ziemniaków do przetwórstwa spożywczego na frytki i chipsy w końcu września wynosiły od 100 do 140 EUR/t wobec 230-260 EUR/t w analogicznym okresie poprzedniego roku.

We Francji wyższe ceny i upały w sierpniu i wrześniu doprowadziły do znacznego spadku sprzedaży detalicznej ziemniaków. W konsekwencji również nieznacznie obniżyły się ceny. Na rynku francuskim ceny ziemniaków jadalnych oferowanych na rynek wewnętrzny, najbardziej popularnych, tańszych odmian, w zależności od wielkości bulw i wielkości opakowania, w pierwszych dniach października kosztowały od 280 do 360 EUR/t i były o 5-10% tańsze niż przed miesiącem. W odniesieniu do analogicznego okresu 2018 r., był to spadek o ok. 15%. Ceny ziemniaków typu premium (odmiany Agata, Charlotta i Various) w opakowaniach 2,5 i 12,5 kg również potaniały o kilka procent w ciągu miesiąca do 630-720 EUR/t, podczas gdy w roku poprzednim ich ceny kształtowały się w przedziale 720-750 EUR/t. Ceny ziemniaków jadalnych z przeznaczeniem na eksport, w zależności od odmiany i wielkości opakowania, wynosiły od 230 do 320 EUR/t.

Holenderskie ceny ziemniaków przetwórczych wzrosły w końcu września średnio do 118 EUR/t, co stanowi jednak zaledwie 1/3 ceny z analogicznego okresu ubiegłego roku.

Zwiększona produkcja w Hiszpanii i Portugalii również doprowadziła do spadku cen. W końcu września średni poziom cen ziemniaków na poziomie producenta w Hiszpanii wynosił 194 EUR/t, a w Portugalii oscylował ok. 200 EUR/t i były to poziomy o blisko 50% niższe niż przed rokiem.

SYTUACJA NA RYNKU POLSKIM

Według wstępnych szacunków GUS, areał uprawy ziemniaków w Polsce w 2019 r. jest o ok. 4% większy od ubiegłorocznego i wynosi ok. 310 tys. ha. Ocenia się, że plony ziemniaków w bieżącym roku wyniosą 215 dt/ha i będą niższe o ok. 14% od ubiegłorocznych. Zbiory ziemniaków szacuje się na ok. 6,7 mln t, tj. o 11% mniej od zbiorów w 2018 r.

Ceny ziemniaków w Polsce w bieżącym sezonie utrzymują się na rekordowo wysokim, jak na ten okres, poziomie, ale na rynku rośnie presja na ich spadek. Rynek dyskontuje bardzo słabe zbiory ziemniaków w Polsce z powodu suszy i jednocześnie napływające z Europy Zachodniej informacje o relatywnie dobrych zbiorach, zwłaszcza w odniesieniu do bardzo niekorzystnego pod tym względem 2018 r. Na rynku dominują ziemniaki o drobnych bulwach poniżej 50 mm. Producenci, którzy dysponują ziemniakami dobrej jakości, o większym kalibrażu utrzymują bardzo wysokie ceny w swoich ofertach. Tak wysoki poziom cen może spowodować spadek popytu, gdyż konsumenci byli skłonni płacić bardzo wysoką cenę za ziemniaki wczesne, które są zwykle drogie w miesiącach letnich, ale po głównym zbiorze mogą nie zaakceptować tak drogiej oferty za ziemniaki, często nie najlepszej jakości. Ponadto, przy tak wysokim poziomie cen ziemniaków na rynku krajowym z każdym tygodniem będzie rosła presja tańszych ziemniaków z importu, który w bieżącym sezonie będzie znacząco wyższy niż w ostatnich kilku latach. Będzie też coraz większa krajowa podaż ziemniaków, gdyż z powodu utrzymujących się wysokich cen i przewidywanego przez część obserwatorów rynku ich spadku w następnych miesiącach oraz nienajlepszej jakości bulw (skutkującej kłopotami w ich przechowywaniu), część producentów może zintensyfikować sprzedaż w okresie jesieni.

Obecnie ziemniaki w dużym hurcie w Polsce są najczęściej oferowane w cenach z przedziału 1,10-1,30 zł/ kg. Średni poziom cen na rynkach hurtowych ziemniaków w pierwszym tygodniu października wyniósł 1,59 zł/ kg, wobec 0,78 zł/kg w analogicznym okresie poprzedniego roku. Krajowe ziemniaki na przełomie września i października w Broniszach osiągały cenę 1,33-1,50 zł/ kg, Łodzi 1,20-1,67 zł/kg, w Poznaniu 1,67-1,80 zł/kg, w Bydgoszczy 1,66 zł/kg, w Rzeszowie 1,60-2,00 zł/kg, w Lublinie 1,80-2,00 zł/kg i we Wrocławiu 1,30-1,40 zł/kg.

W najbliższych tygodniach rynek ziemniaków w Polsce będzie pod presją podaży ziemniaków z nowych zbiorów i rosnącego importu, co może skutkować dalszym spadkiem cen, które w pierwszej połowie sezonu pozostaną jednak 2-krotnie wyższe niż przed rokiem.

Źródła danych: IERiGŻ-PIB, GUS, CAAC